Ngày 28/11/2019, Bộ Công Thương và Báo Tuổi trẻ phối hợp tổ chức Diễn đàn Công nghiệp hỗ trợ năm 2019 với chủ đề “Doanh nghiệp Việt Nam tham gia chuỗi sản xuất ô tô toàn cầu”.
Những bước đi chắc, nhưng còn chậm
Phát biểu tại Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải cho biết, công nghiệp hỗ trợ (CNHT) ngành công nghiệp ô tô có vai trò rất to lớn, giúp tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Việt Nam hội nhập kinh tế, tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, tăng cường khả năng thu hút đầu tư FDI, góp phần tăng trưởng bền vững.
Đồng thời, phát triển CNHT ngành ô tô có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với việc thúc đẩy phát triển và nâng cao năng lực sản xuất, đổi mới công nghệ của các doanh nghiệp Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng các cụm liên kết ngành, tạo lập mạng lưới các nhà cung ứng sản phẩm đầu vào cho các doanh nghiệp khác trong nền kinh tế.
Mặc dù có tiềm năng và dư địa phát triển rất lớn, nhưng ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cũng phải đối mặt với nhiều thách thức đến từ áp lực cạnh tranh khốc liệt của các quốc gia đối thủ đi trước nhiều năm phát triển.
Theo Bộ Công Thương, với những chính sách khuyến khích phát triển của Chính phủ, thời gian vừa qua, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã đạt được một số thành tựu đáng kể. Tỷ lệ nội địa hóa một số dòng xe sản xuất, lắp ráp trong nước khá cao. Số lượng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực ô tô và CNHT cho ngành này đã gia tăng liên tục với sự tham gia các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế.
CNHT ngành ô tô đã có sự chuyển dịch theo hướng gia tăng dần tỷ trọng doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất trang thiết bị, linh kiện, phụ tùng và giảm dần tỷ trọng doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực lắp ráp, sản xuất thân và thùng xe ô tô. Các doanh nghiệp bên cạnh việc cung cấp sản phẩm cho thị trường nội địa đã có xuất khẩu, với năng lực công nghệ đã được tăng cường.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, doanh nghiệp CNHT ngành ô tô Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế như phát triển chậm cả về số lượng và chất lượng so với nhiều quốc gia trong khu vực. Giá trị sản xuất của CNHT cho ngành công nghiệp ô tô chỉ chiếm khoảng 2,7% tổng giá trị sản xuất của toàn ngành công nghiệp.
“Nhìn chung, máy móc, công nghệ còn tương đối lạc hậu. Chất lượng sản phẩm CNHT còn khá thấp và giá thành cao. Nhiều doanh nghiệp CNHT cho ngành công nghiệp ô tô vẫn chưa đủ năng lực và công nghệ sản xuất để tham gia vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp ô tô trong nước”, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết.
Với mục tiêu đề ra là 40% vào năm 2005, 60% vào năm 2010, tuy nhiên đến nay tỷ lệ nội địa hoá đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi mới đạt bình quân khoảng 7-10%, trong đó Thaco đạt 15-18%, Toyota Việt Nam đạt 37% đối với riêng dòng xe Innova, thấp hơn mục tiêu đề ra cũng như thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Indonesia và Malaysia.
Chính sách "mở đường" cho doanh nghiệp
Đứng trước những vấn đề đó, ông Phạm Văn Tài - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Ô tô Trường Hải (THACO) cho rằng bên cạnh lực kéo của thị trường và lực đẩy của công nghệ, rất cần có các chính sách đúng đắn, kịp thời của Chính phủ.
Đại diện THACO đề xuất áp dụng thuế suất 0% đối với linh kiện ô tô nhập khẩu phục vụ sản xuất lắp ráp ô tô, do thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc đã về 0% từ năm 2018, nếu vẫn áp dụng chính sách thuế đối với linh kiện thì sẽ khó giảm giá thành xe sản xuất trong nước.
Đồng thời, cần miễn thuế nhập khẩu đối với nguyên liệu, vật tư sản xuất linh kiện, phụ tùng ô tô mà trong nước chưa sản xuất được, góp phần giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp.
Cũng theo ông Tài, cần sớm ban hành chính sách không tính thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần linh kiện phụ tùng ô tô sản xuất trong nước, nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ cho ô tô. Khi chính sách này được thực thi, chắc chắn tỷ lệ nội địa hóa xe trong nước sẽ tăng và giúp giá xe giảm.
Mặt khác, Tổng Giám đốc THACO hy vọng các Bộ, ngành, Hiệp hội đẩy mạnh triển khai các chương trình kết nối kinh doanh nhằm tăng cường liên kết, liên doanh giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, cũng như có chính sách đào tạo phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật cao cho ngành công nghiệp ô tô và công nghiệp hỗ trợ, đặc biệt là nguồn nhân lực trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển.
Cuối cùng, ông Phạm Văn Tài cho rằng cũng cần có các quy định, cơ chế tăng cường quản lý hiệu quả hơn đối với các hành vi gian lận thương mại, gian lận về tiêu chuẩn khí thải,…
“Điều kiện tiên quyết là phải có ngành sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước phát triển, mở ra cơ hội thị trường cho các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trở thành nhà cung cấp, tham gia vào chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp sản phẩm cuối cùng. Ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cần phải gắn mình vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu”, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải nhấn mạnh.
