Ai là người Việt Nam đầu tiên sở hữu ô tô?
Năm 1907, Sài Gòn là nơi đầu tiên có xe hơi. Tuy nhiên, chiếc xe đầu tiên ở xứ An Nam lại được sở hữu bởi một người Pháp.
Người Việt Nam đầu tiên sở hữu một chiếc xe hơi là Châu Văn Tú, ông đã mua chiếc xe hơi thứ hai xuất xưởng tại Sài Gòn. Điều này thể hiện người Việt hoàn toàn có thể làm chủ những thứ tiên tiến, vốn chỉ thuộc về người Pháp.
Sau đó, một loạt các bậc tài phú Nam Kỳ sắm những chiếc xe hơi cho riêng mình, có người còn mua một lần 3 chiếc như ông Lê Phát Đạt, vốn là em ruột ông Lê Phát Đạt, biệt danh "Huyện Sĩ", nổi tiếng vì sự giàu có khắp Nam Kỳ lục tỉnh.
Miền Trung có xe hơi năm 1913, và người sắm xe trước nhất là ông Nguyễn Văn Đương ở Thanh Hóa. Cũng vào năm này, xe hơi xuất hiện ở miền Bắc, mà người sắm đầu tiên là doanh nhân nổi tiếng, "vua tàu thủy đất Bắc" - ông Bạch Thái Bưởi ở Hà Nội.
Số lượng ô tô tại Việt Nam đầu thế kỷ 20
Theo sách “Hoạt động công chính ở Đông Dương”, năm 1913, toàn Đông Dương có 350 xe ô tô loại nhỏ. Trong bốn năm từ 1915 đến 1918, số tiền mua ô tô nhập cảng vào Việt Nam xê dịch từ 1-2 triệu frăng tiền Pháp. Đến 1920, con số này lên đến 33 triệu frăng.
Giá trị nhập khẩu của những chiếc ôtô trong thời kì này cũng tăng chóng mặt. Nếu như vào năm 1915, tổng giá trị nhập khẩu ôtô vào Đông Dương chỉ đạt mức 1 triệu frăng thì vào năm 1920, con số này là 33 triệu frăng. Năm 1921, giá trị nhập khẩu giảm xuống còn 13 triệu frăng khi thuế nhập khẩu được điều chỉnh.
Vào năm 1926, đã có tổng cộng 10.299 xe cơ giới được đăng ký trên toàn Đông Dương, số xe cơ giới chạy tại Việt Nam là 9.510 chiếc. Trong đó, có 5.678 chiếc ở Nam Kỳ, 2.866 chiếc ở Bắc Kỳ và 966 chiếc ở Trung kỳ. Những con số này ở Campuchia và Lào lần lượt là 683 và 106. Vào năm 1927, chỉ riêng Nam Kỳ đã nhập khẩu 2.092 ôtô với trị giá 55 triệu frăng.
Các chủng loại xe được phân ra như sau: 7.479 xe ô tô con, 1.532 xe ô tô cỡ lớn, 1.288 xe gắn máy. Hầu hết những chiếc xe lớn được sử dụng cho giao thông công cộng. Với sự thịnh hành của việc du lịch bằng ôtô, dịch vụ xe buýt đã phát triển mạnh.
Ô tô giúp kinh tế phát triển
Ở khắp nơi trên toàn cõi Đông Dương, sự phát triển của ôtô đã khiến doanh thu đường sắt suy giảm mạnh. Từ năm 1926, những người quản lý đường sắt đã ngăn chặn cuộc khủng hoảng bằng cách hạ thấp mức phí lưu thông trên quãng đường từ Bắc Kỳ tới Trung Kỳ. Biện pháp này đã phát huy hiệu quả, giúp giao thông đường sắt lại trở nên khởi sắc.
Cho đến cuối thời kỳ Pháp thuộc, nước ta đã đạt mức khoảng 18 nghìn xe các loại mới và cũ. Đến năm 1942, do chiến tranh, nhiều ô tô chạy xăng được cải tiến để chạy bằng than, củi, thường gọi là xe “than” hay xe “gadôđen”.
Một hệ quả khác của sự phát triển giao thông đường bộ là chính quyền thuộc địa phải cải thiện mạng lưới đường cao tốc của các vùng, thay thế những cây cầu gỗ cũ bằng cấu trúc bê tông cốt thép vững chắc, cho phép sự hoạt động của xe tải. Theo ước tính, mạng lưới đường bộ ở Đông Dương đã mở rộng gấp 3 lần trong vòng 15 năm.
Tuy hầu như chỉ là phương tiện đi lại cho người Tây phương và giới tư bản giàu có, nhưng sự xuất hiện của những chiếc ô tô phần nào đó cho thấy sự thay đổi tích cực của nước ta thời Pháp thuộc. Đây cũng là một bước tiến quan trọng trong hệ thống giao thông Việt Nam 100 năm trước.
