Nguyên nhân gây ra hiện tượng chùng xích
Bộ truyền xích hoạt động trên nguyên tắc: mô-men lực từ trục ra của hộp số tới nhông xích gắn trên bánh sau quay tròn, biến thành lực đẩy xe về phía trước.
Các nguyên nhân khiến xích mòn, rão như dây xích thường xuyên bị kéo căng, tải trọng càng nặng thì lực kéo càng lớn, làm việc lâu ngày khiến xích giãn ra và chùng xuống.
Hiện nay hầu hết các loại xe gắn máy đều sử dụng xích loại con lăn một dãy. Xích con lăn một dãy bao gồm các má, chúng liên kết với nhau bằng các chốt. Con lăn ôm bên ngoài chốt, có vai trò là một chi tiết đệm giữa các chốt và các răng xích. Sự ma sát trong thời gian dài hoạt động khiến con lăn, chốt và các răng xích bị bào mòn, dẫn đến chùng xích.
Trong điều kiện bôi trơn kém (do ít tra dầu xích), hay xích để trần, không được che chắn (bụi, nước bám vào xích lâu ngày) làm tốc độ mòn của con lăn, chốt, răng xích tăng khi làm việc. Xích bám nhiều bụi bẩn, các hạt rắn đóng vai trò như các hạt bào mòn dần dần bề mặt các chi tiết. Không bôi trơn liên tục nên các chi tiết nhanh bị ăn mòn bởi axit trong nước mưa và môi trường.
Các dấu hiệu nhận biết khi xích chùng
Chùng xích gây ra tiếng kêu khó chịu khi vận hành xe. Xe có hiện tượng giật khi người lái giữ tay ga không đều hoặc tăng giảm tốc độ đột ngột. Ngoài ra chùng xích gây tuột hoặc đứt xích, nguy hiểm cho người lái.
Về mặt truyền lực, chạy xe chùng xích, động cơ không ổn định ảnh hưởng đến vận hành xe khi xe chạy. Sự rung lắc lớn, sức văng do quán tính có thể làm cho xích và bánh răng tuột khớp dẫn đến tuột xích hoặc đứt xích, gây ra tai nạn cho người điều khiển xe.
Phát hiện và xử lý hiện tượng chùng xích
Khi bạn đang điều khiển chiếc xe máy của bạn, mà thấy có những tiếng kêu lạ phát ra từ hộp xích, hoặc khi đi trên những đoạn đường ghồ ghê mà nghe thấy những âm thanh va đập do xích va vào hộp xích thì cần phải kiểm tra ngay độ căng của xích xe máy.
Để kiểm tra xe máy có bị trùng xích hay không, bạn làm theo trình tự sau:
- Dừng xe vào nơi bằng phẳng, thoảng mát. Tắt máy và dựng chân chống giữa lên
- Tháo nắp cao su đậy hộp và dùng ngón tay nâng hạ đoạn xích chạy qua lỗ thăm. Độ chùng cho phép là khi khoảng dịch chuyển lên xuống bằng 20-30 mm, nhưng nếu vượt quá giới hạn này, tức là xe máy của bạn đã bị trùng xích
- Quay bánh sau xe máy thật chậm và kiểm tra độ trùng xích ở nhiều điểm, kết quả phải không thay đổi. Nếu không đều, do nhông sau bị ô van hoặc một vài mắt bị đội răng, phải bôi trơn xích.
- Ngoài ra, bạn có thể quan sát việc xích hoạt động trên nhông sau, nếu như xích chỉ chạy trên đỉnh mỏm của nhông sau, thì tức là xích quá mòn, bạn cần lập tức thay thế.
Nếu phát hiện ra nhông xích của bạn đã quá trùng, bạn nên ngay lập tức thay thế, tránh để quá muộn.
Bên cạnh đó, cần lưu ý, nếu như bạn thay xích mới mà vẫn sử dụng hệ thống nhông cũ thì sẽ làm cho xích mới nhanh hỏng hơn, chính vì thế, bạn nên thay luôn bộ nhông mới để giữ cho xích lâu hỏng hơn.
Điều chỉnh độ căng - chùng của xích
Trong trường hợp bạn không thể đến cửa hàng sửa xe ngay, bạn có thể tự mình căng lại xích chùng bằng cách sau:
- Dựng chân chống giữa, về số 0.
- Nới lỏng ốc trục và ốc kẹp nhông sau
- Vặn êcu ở bên tăng đơ trái để chỉnh xích, vừa vặn vừa kiểm tra độ chùng cho đạt (khoảng 20-30 mm). Xoáy ốc ở bên phải theo bên trái, sao cho khấc ở hai bên tăng đơ có cùng trị số so với dấu trên hai càng sau.
Kiểm tra điều chỉnh độ căng - chùng của xích
Trong trường hợp tăng đơ đã kéo ra hết mức mà xích vẫn chùng thì bạn nên thay xích. Khi vị trí trục bị thay đổi theo xích thì khoảng tự do của bàn đạp phanh sau sẽ bị ảnh hưởng, chỉnh lại nếu cần.
Một vài lời khuyên khác
1. Gắn bộ chắn xích cho nhông và xích, tránh bám bụi và nước mưa.
2. Kiểm tra bảo dưỡng, bôi trơn cho xích thường xuyên, có dấu hiệu xích bị chùng thì cần nhanh chóng căng lại xích. Trong trường hợp cần có thể cắt bớt mắt xích, nhưng chỉ nên áp dụng cắt mắt xích một lần. Lần tiếp sau hãy thay thế một bộ nhông xích mới.
3. Thay nhông xích nên thay cả bộ. Không nên sử dụng xích mới và nhông cũ, vì nhông cũ sẽ làm xích của bạn nhanh hao mòn hơn dẫn đến hao mòn cả bộ.
4. Đi nhẹ, đều tay ga, tránh phóng nhanh, phanh gấp, hạn chế tải quá nặng. Đi đường xóc nên đi số nhỏ, tốc độ thấp và giữ đều tay ga.
Những lời khuyên trên không chỉ có tác dụng hạn chế hao mòn xích – nhông mà còn giúp các bạn tiết kiệm xăng, bảo vệ các bộ phận khác của xe. Hẳn các bạn cũng đã nghe nhiều, tuy nhiên không nhiều người nhớ và thực hiện. Hãy cùng giữ gìn và bảo vệ xe máy của bạn, cũng là bảo vệ chính bản thân bạn.
