1. Người đi xe máy phải chủ động hy sinh
Ai cũng muốn Hà Nội, Sài Gòn trở nên như Singapore, Thượng Hải… chứ ít người hứng thú với Manila, Bangkok… Đơn giản vì những thành phố “được ao ước” trên không bị ùn tắc bởi xe máy.
Trong số những ca thương vong vì tai nạn giao thông, hơn 65% là người đi xe máy. Kiểm soát ô tô sẽ dễ dàng hơn xe máy rất nhiều (bao gồm cả yếu tố gây ô nhiễm, chủ yếu vì số lượng quá lớn và thói quen mua bán xe cũ không qua cơ quan chức năng).
Khi siết chặt phạt vi phạm, chủ ô tô dễ chấp hành hơn nhiều, bởi số tiền bị mất là rất lớn so với xe máy. Về mặt quy hoạch, xe máy đang phá vỡ hình thái đô thị, khi đâu đâu cũng có thể đỗ xe máy được, và cũng là lý do chính để giá “nhà mặt đường” bị “thổi cao”.
Dù vẫn biết nguyên nhân lớn nhất thuộc về các cơ quan quản lý nhà nước (lỏng lẻo kiểm soát, xây tràn lan chung cư,…) nhưng dù bạn muốn hay không, sẽ đến một ngày các thành phố lớn chắc chắn “vỡ trận giao thông” vì xe máy cứ tăng, mà đường thì chẳng thể mở được nữa.
Chính vì vậy, người đi xe máy phải chủ động hy sinh!
2. Tại sao những người đi xe máy – tầng lớp khó khăn hơn – lại phải hy sinh chứ không phải chủ ô tô ?
Đây là một trong những lý do khiến tôi tin tưởng đa số người từng tham gia bình luận phản đối dự án hạn chế xe cá nhân rất lười đọc, dẫn đến những nhận định cực kỳ phiến diện và phong trào. Trong bản kế hoạch chung, mọi phương tiện cá nhân đều bị hạn chế, nhưng triển khai bước đầu và ngặt nhất sẽ là xe máy.
Thứ nhất, ô tô đang phải gánh trên mình nhiều loại thuế phí lưu hành hơn hẳn (nguồn thu chính để cải tổ giao thông, trong khi xe máy gần như không có), và sắp tới sẽ còn tăng nữa, khiến các chủ nhân xe hơi phải tự điều chỉnh nhu cầu trang bị, sử dụng của mình.
Thứ hai, như những phân tích đầu tiên, người đi xe máy đang chịu rủi ro tai nạn lớn hơn, khó quản lý và xử phạt hơn.
Thứ ba, có thể đặt ra các tiêu chuẩn sở hữu ô tô (như chứng minh chỗ đỗ, độ an toàn chẳng hạn) để hạn chế, trong khi với xe máy là bất khả thi, vì nó quá nhỏ và linh hoạt.
Thứ tư, điều kiện để có thể lái ô tô cao hơn rất nhiều so với xe máy (độ tuổi, sức khỏe, bài thi,…).
Thứ năm, với những ưu thế của mình, chính ô tô – chứ không phải xe máy – mới là bộ mặt cho đô thị hiện đại.
Vậy nên trong giai đoạn đầu này, giải pháp hạn chế xe máy là cần thiết hơn.
3. Nếu không đi xe máy thì tôi sẽ lưu thông như thế nào?
Với những người đủ khả năng kinh tế và điều kiện lái xe, có thể mua ô tô. Nhớ lường trước hàng loạt thuế phí đang “lấy đà” nhé. Tôi tin số này ở nước ta vẫn vô cùng ít.
Thế thì đương nhiên số còn lại sẽ sử dụng phương tiện công cộng rồi (bus, tàu điện…). Nhưng có quá nhiều câu hỏi được đặt ra cho bus: Chất lượng còn tệ, chưa “phủ sóng” được hết mọi khu vực, phải đi bộ xa, khả năng chở đồ hạn chế, xe chưa đúng giờ nên đợi lâu, thiếu xe,… (tôi không đề cập tàu điện vì nó đi đường riêng, và cần lộ trình dài hơi hơn).
Tôi xin được trao đổi kỹ hơn về vấn đề này, bởi tôi cũng là người khá thích đi xe bus. Trước hết, dù chưa được như kỳ vọng, nhưng tôi tự so sánh với thời còn sinh viên thì chất lượng xe bus đã tốt hơn rất nhiều cả về điều kiện phương tiện lẫn thái độ phục vụ. Ai đi bus từ những năm 2006 bây giờ có thể ra trải nghiệm để xem tôi nói có đúng không. Rõ ràng đã có sự phát triển!
Tiếp nữa, lý do chính khiến xe bus không vào được nhiều con đường nhỏ (vốn hiện tại đã hạn chế ô tô cá nhân) là xe máy. Như vậy chỉ cần bỏ được nó, bus sẽ có thể dễ dàng lưu thông trong đó. Còn những người còn ở trong các ngõ hẻm nhỏ xíu chỉ vừa xe máy thì đó là cái giá họ buộc phải chấp nhận để đổi lấy chi phí thấp hơn.
Không có ý coi thường ai hết, vì chính tôi cũng chẳng giàu sang gì, và cũng đang ở xa trung tâm, nhưng chúng ta phải công bằng đi ạ: Bạn vừa muốn bỏ ít tiền mà vẫn hưởng đầy đủ mọi tiện nghi, có phải đã quá vô lý không ?
Thứ ba, các thế hệ trước, và bạn bè các nước khác có thể đi bộ được thì tại sao ta lại không thể ? Singapore nhiệt độ cao hơn ta nhiều, chẳng ít nước khác thời tiết lạnh “co vòi”, rất khắc nghiệt họ vẫn thực hiện mà. Chưa kể đi bộ còn rất tốt cho sức khỏe nữa, chúng ta đang có một thế hệ lười vận động quá rồi, tất nhiên trong đó có tôi.
Có người sẽ nói về ô nhiễm, sợ bị bắt cóc…
Xin thưa chỉ cần bỏ xe máy và hạn chế bớt ô tô cá nhân thì tự khắc khí hậu sẽ trong lành hơn. Hơn nữa những vụ trộm cướp, bắt cóc chủ yếu là do kẻ xấu đi xe máy, thuận tiện luồn lách chứ các bạn xem ở Việt Nam bao nhiêu “phi vụ” dùng ô tô có thể thoát được ? Đơn giản vì chúng to hơn nên dễ phát hiện, truy đuổi, khó “ẩn nấp”.
Thứ tư, đây là điểm tôi cũng rất bức xúc, chúng ta đang dùng xe máy để làm thay việc chở đồ của ô tô – vốn là thứ an toàn hơn rất nhiều. Bạn có thể dễ dàng bắt gặp hình ảnh người đi xe máy dùng một tay để cầm đồ, chở những món hàng cồng kềnh, quá tải gây nguy hiểm,… Bạn có đủ tự tin khi xảy ra sự cố, những người đó sẽ xử lý kịp ? Kể cầm lái dễ dàng biện minh nhưng gia đình mất người phải giải thích sao đây ?!
Với các món đồ vừa phải thì việc cầm thêm cũng chẳng mấy khó khăn.
Cũng có những thứ nhỏ gọn nhưng nặng nề buộc phải thuê bên chuyên chở, hoặc những chuyến đi gấp, ngoài giờ phục vụ, thì tôi nghĩ với chi phí bạn giảm được khi đi phương tiện công cộng (vé tháng được trợ giá khá sâu, không lo chỗ gửi xe, mua xe, xăng dầu, sửa chữa bảo dưỡng,…) bạn có thể “bù” lại được mà.
Bỏ xe máy, hạn chế xe hơi cá nhân, triển khai BRT thì bạn cũng không phải lo trễ giờ bus nữa đâu, mà chỉ cần nhớ các giờ xe qua điểm là được rồi. Hơn nữa, khi chính quyền dám mạnh mẽ thực hiện yêu cầu này, doanh nghiệp mới dám tăng xe tăng tuyến, việc chen chúc, hết giờ phục vụ sớm cũng sẽ thôi ám ảnh khách đi xe.
Như vậy chúng ta thấy, chỉ cần bạn dám thử nghiệm và tạo điều kiện cho bus được phát triển, nó sẽ là phương tiện rất tuyệt để giải quyết bao vấn nạn chúng ta đang đối diện (tai nạn, ô nhiễm, ùn tắc, an ninh,…)
(Còn tiếp)
Nguồn: Trần Ngọc Thiện
